Każdy kierowca wie, jak ważne są sprawne hamulce samochodowe. To właśnie one odpowiadają za nasze bezpieczeństwo na drodze. W pojazdach używa się dwóch głównych typów hamulców: bębnowych i tarczowych. Różnią się one konstrukcją, sposobem działania oraz umiejscowieniem. Warto poznać bliżej oba systemy, aby lepiej rozumieć, jak działa nasz samochód.
Spis treści
- Rodzaje hamulców w samochodzie: hamulce tarczowe – budowa, działanie, wady i zalety
- Hamulce bębnowe – budowa, działanie, wady i zalety
- Zastosowanie w praktyce
- Hamulce bębnowe i tarczowe w rowerze
- Konserwacja i serwis
- Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Rodzaje hamulców w samochodzie: hamulce tarczowe – budowa, działanie, wady i zalety
Budowa i umiejscowienie hamulców tarczowych
Hamulce tarczowe składają się z trzech głównych elementów: tarczy hamulcowej (dysku), zacisku hamulcowego oraz klocków hamulcowych. Tarcza to metalowy dysk zamocowany bezpośrednio do koła, obracający się wraz z nim. Zacisk hamulcowy zawiera tłoczki hydrauliczne i jest zamontowany nieruchomo przy kole, obejmując tarczę z obu stron.
W większości samochodów hamulce tarczowe znajdują się z przodu pojazdu, gdzie przenoszony jest największy ciężar podczas hamowania. W droższych i sportowych modelach stosuje się je również z tyłu.
Jak działają hamulce tarczowe?
Gdy naciskamy pedał hamulca, płyn hamulcowy pod ciśnieniem trafia do zacisków hamulcowych. Tłoczki w zaciskach wypychają klocki hamulcowe, które dociskają się do obu stron tarczy z ogromną siłą. Powstające tarcie między klockami a tarczą powoduje zamianę energii ruchu na ciepło, co skutkuje zwolnieniem pojazdu.
Zalety hamulców tarczowych
Hamulce tarczowe przede wszystkim charakteryzują się doskonałym odprowadzaniem ciepła dzięki otwartej konstrukcji – tarcza jest stale omywana powietrzem, co zapobiega przegrzewaniu. Zapewniają również bardziej równomierne i skuteczne hamowanie, szybką reakcję na naciśnięcie pedału oraz większą odporność na zanik mocy hamowania w trudnych warunkach.
Wady hamulców tarczowych
Oprócz zalet hamulce te mają również pewne wady. Głównym minusem tego rodzaju hamulców jest wyższy koszt produkcji i serwisowania w porównaniu do hamulców bębnowych. Klocki hamulcowe zużywają się również szybciej niż szczęki w hamulcach bębnowych, co oznacza częstszą wymianę. Dodatkowo system jest droższy w produkcji i serwisie niż bębnowy.
Hamulce bębnowe – budowa, działanie, wady i zalety
Budowa i umiejscowienie
Hamulce bębnowe to jeden z dwóch podstawowych typów hamulców stosowanych w samochodach, obok wspomnianych wcześniej już hamulców tarczowych. Składają się z bębna hamulcowego, szczęk hamulcowych z okładzinami ciernymi, sprężyn powrotnych, rozpieracza oraz cylinderka roboczego. Bęben to metalowy cylinder zamocowany do koła, wewnątrz którego znajdują się pozostałe elementy systemu hamulcowego.
W przypadku hamulców typu duplex stosuje się dwie szczęki o różnym charakterze działania, co zwiększa skuteczność hamowania. Hamulce bębnowe montuje się głównie na tylnych kołach samochodów, szczególnie w modelach ekonomicznych i średniej klasy. W starszych lub bardzo prostych pojazdach można je czasem spotkać także z przodu.
Zasada działania hamulców bębnowych
Po naciśnięciu pedału hamulca płyn hamulcowy trafia do cylinderka roboczego wewnątrz bębna. Cylinderek rozsuwa szczęki hamulcowe, które dociskają się do wewnętrznej powierzchni obracającego się bębna.
W systemie simplex obie szczęki działają w ten sam sposób. W systemie duplex z kolei jedna szczęka działa jako współbieżna (w kierunku obrotu bębna), a druga jako przeciwbieżna. Dzięki mechanizmowi samowzmacniającemu szczęka współbieżna dociska się mocniej, co zwiększa skuteczność hamowania i siłę nacisku. Powstające tarcie spowalnia obrót koła, a sprężyny powrotne przywracają szczęki do pozycji wyjściowej po zwolnieniu pedału.
Zalety hamulców bębnowych
Hamulce bębnowe są tańsze w produkcji i prostsze w konstrukcji niż hamulce tarczowe. Szczęki hamulcowe z okładzinami ciernymi zwykle zużywają się wolniej niż klocki tarczowe, co oznacza rzadsze serwisowanie i większą trwałość. Dzięki zamkniętej konstrukcji system jest mniej narażony na zanieczyszczenia z zewnątrz, co zapewnia niezawodność w każdych warunkach pogodowych. Dodatkowo hamulce bębnowe mają lepsze właściwości samoblokujące, dlatego często wykorzystuje się je jako hamulec postojowy.
Wady hamulców bębnowych
Największą wadą hamulców bębnowych jest słabe odprowadzanie ciepła, co może prowadzić do przegrzewania i spadku skuteczności hamowania. Hamulce te reagują wolniej na naciśnięcie pedału i charakteryzują się większą podatnością na nierównomierne zużycie okładzin ciernych. Dodatkowo wymagają częstszej regulacji niż hamulce tarczowe, a kontrola siły hamowania jest trudniejsza, zwłaszcza przy intensywnym użytkowaniu.
Zastosowanie w praktyce
Obecnie w samochodach wykorzystuje kombinację obu systemów hamulcowych. Hamulce tarczowe są standardowo montowane z przodu pojazdu, gdzie podczas hamowania przenoszony jest największy ciężar i wymagana jest maksymalna skuteczność. Z tyłu często stosuje się hamulce bębnowe, szczególnie w samochodach klasy ekonomicznej i średniej, gdzie są one w pełni wystarczające przy mniejszych obciążeniach. W pojazdach wyższej klasy i sportowych można spotkać hamulce tarczowe na wszystkich kołach.
Hamulce bębnowe i tarczowe w rowerze
Oba systemy występują także w rowerach, gdzie działają na podobnej zasadzie, choć w uproszczonej formie. Rowery wyposażone są w hamulce tarczowe, które wykorzystują metalowe dyski zamocowane do piasty koła i zaciski z klockami. Natomiast hamulce bębnowe w rowerach są piastowe, czyli ich szczęki znajdują się wewnątrz piasty tylnego koła, co zapewnia ochronę przed zabrudzeniami i warunkami atmosferycznymi.
Konserwacja i serwis
Niezależnie od typu hamulców regularna konserwacja jest kluczowa dla bezpieczeństwa. Obejmuje ona kontrolę stanu klocków lub szczęk, tarcz lub bębnów oraz płynu hamulcowego. Warto używać wyłącznie wysokiej jakości płynów hamulcowych i części zamiennych od renomowanych producentów. W końcu bezpieczeństwo na drodze zaczyna się od sprawnego układu hamulcowego.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
1. Jak działają szczęki hamulcowe w hamulcu bębnowym?
Szczęki hamulcowe rozprężają się wewnątrz bębna, dociskając się do jego ścian i wytwarzając tarcie, które spowalnia lub zatrzymuje koło.
2. Jak rozpoznać, że hamulce wymagają wymiany?
Objawy to wydłużona droga hamowania, piszczenie, wibracje pedału hamulca lub nierównomierne hamowanie kół.
3. Jak często trzeba serwisować hamulce bębnowe i tarczowe?
Zaleca się kontrolę co 20-30 tys. km lub według zaleceń producenta, a zużyte klocki, szczęki czy tarcze należy wymieniać od razu.
4. Co oznacza piszczenie lub wibracje podczas hamowania?
Piszczenie często sygnalizuje zużycie klocków lub szczęk hamulcowych, a wibracje – nierówną powierzchnię tarczy lub bębna.
5. Czym jest hamulec postojowy w hamulcach bębnowych i jak działa?
Hamulec postojowy w układzie bębnowym można traktować jako osobne urządzenie, które zapewnia samoblokowanie kół, utrzymując samochód w miejscu po zatrzymaniu.
